Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Infobox Biography
| subject_name   = Уәлихан, Шот-Аман Ыдырысұлы
| image_name     = Shota Walihan.jpg
| image_size     = 180px
| image_caption  = 
| date_of_birth  = [[1932]] ж. [[26 сәуір]]
| place_of_birth = Сырымбет ауылы, [[Айыртау ауданы]], [[Көкшетау облысы]]
| date_of_death  = 
| place_of_death = 
| occupation     = Сәулетші
| spouse         = 
}}
'''Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан (Шота Уәлиханов)''' (26.4.[[1932]] ж. туған, [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Айыртау ауданы]] [[Сырымбет ауылдық округі|Сырымбет ауыл]]) – [[сәулетші]], [[Қазақ КСР|Қазақ КСР-інің]] еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), [[профессор]], Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001).

{| class="wikitable"
|-
! Жыл !! Оқиға
|-
| 1956 ж. || [[Мәскеу]] мемлекеттік сәулетші институтын бітірген
|-
| 1956 – 65 ж. || Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, [[КСРО]] құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды
|-
| 1966 – 67 || [[Алматы]] қаласы бас сәулетшісінің орынбасары
|-
| 1967 – 70 || Қазақ [[өнеркәсіп]] құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері
|-
| 1971 – 78 || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары
|-
| 1976 жылдан || ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары
|-
| 1973 – 82 || [[Қазақстан Сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы
|-
| 1975 жылдан || КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы 
|-
| 1982 жылдан || Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі
|-
| 1990 – 95 ж. || [[ҚР]] Ұлттық ғылым академиясының [[Әдебиет және өнер институты]]ндағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі
|-
| 1995 жылдан || ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық [[Абылай хан]] қорының президенті
|}

== Жетістіктер ==

Ш.Ы.Уәлиханов бірнеше ірі [[ғимарат]]тардың, 20 монумент пен [[ескерткіш]]тің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы “Динамо” [[стадион]]ы ([[1958]]), “Универсам” дүкені ([[1979]]), “Казгипрозем” үйінің ([[1983]]) ғимараттары; [[Уәлиханов ескерткіші]] ([[1969]]; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, [[1970]]), [[Әліби Тоғжанұлы Жангелдин]], [[Бокин Тоқаш]] (екеуі де [[1975]]), [[Мұратбаев Ғани|Ғ.Мұратбаев]] ([[1984]]), [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Қарауыл ауылдық округі|Қарауыл ауылындағы]] Абай ([[1970]]), [[Көкшетау]] қаласындағы [[Талғат Жақыпбекұлы Бигелдинов|Т.Бигелдинов]] ([[1998]]), [[Қостанай]] қаласындағы [[Ахмет Байтұрсынұлы]] ([[1999]]), [[Астана]] қаласындағы [[Кенесары Қасымұлы]] ([[2001]]), т.б. ескерткіштері; [[Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы|Д.Қонаев]] бюсті ([[1985]]), Тәуелсіздік монументі ([[1996]], жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов  [[1996]] ж. [[Қазақстан Республикасы]]ның жаңа мемлекеттік [[елтаңба]]сы бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба (қараңыз ''Герб'') авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар [[драма]]лық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет [[1962]] ж. қойылған; “Ағнұр”, [[1982]]; “Тағдыр”, [[1984]]; “Террор”, [[2000]]) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық (Көкшетау, [[Қарағанды]], [[Шымкент]]) [[театр]]лары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12 – 13, 20-конгрестеріне ([[Мадрид]], [[1975]]; [[Мехико]], [[1978]]; [[Пекин]], [[1999]]) қатысты. 
== Марапаттары ==
[[Құрмет ордені|“Құрмет” орденімен]] марапатталған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref><ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref>

== Қысқаша өмірбаяны ==
[[1932]] ж. [[сәуірдің 26]]-ында [[Көкшетау облысы]]ның (қазіргі [[Солтүстік Қазақстан облысы]]) [[Айыртау ауданы]]ндағы Сырымбет ауылында туған.

[[Мәскеу сәулетшілік институты]]н бітірді.

«Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, [[Алматы]] қаласының бас сәулетшісінің орынбасары,

[[Қазақстан сәулетшілер одағы]] басқармасының төрағасы болды.

Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы.

Шот-Аман Уәлихан — [[төре]] руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлихановтың]] бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны [[Қанапиянов, Бахытжан Мұсаханұлы|Бахытжан Қанапияновтың]] немере ағасы.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>

== Негізгі шығармашылық жұмыстары ==
* [[Алматы]]дағы [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Шоқан Уәлиханов]] ([[1969]]); 
* [[Әліби Тоқжанұлы Жанкелдин|Әліби Жанкелдин]] ([[1975]]);
* [[Бокин, Тоқаш|Тоқаш Бокин]] ([[1975]]) ескерткіштері; 
* «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары;
* [[Алматы]] Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі ([[1998]]);
* [[Қазақстан елтаңбасы|Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасының]] ауторы.

== Марапаттары ==
* [[Қазақстанның мемлекеттік сыйлығы|Қазақстанның мемлекеттік сыйлық]] иегері ([[1990]]).
* [[Қазақстанның еңбек ciңipгeн қайраткері‎]]

==Дереккөздер==
<references/>

{{Stub: Қазақ мәдениеті}}

[[Санат:1932 жылы туғандар]]
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысында туғандар]]
[[Санат:Қазақстан сәулетшілері]]
[[Санат:Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері]]
[[Санат:Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы академиктері]]
[[Санат:Профессорлар]]
[[Санат:Қазақстан мемлекеттік сыйлығының иегерлері]]