Саяси-құқықтық статус бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Саяси-құқықтық статус''' - жалпы адам құқығы жеке тұлғаға нақты [[бостандық]]тар мен әлеуметтік игіліктерге кепілдік беретін саяси қатынастар жүйесінде бекітілген [[ереже]]лер мен [[қағидат]]тар жиынтығы. Адам құқығын қорғау - ұлттық құқықтық тәртіптің маңызды міндеттерінің бірі. Бірақ адам құқығын қамтамасыз етуде әр түрлі қоғамдар мүмкіндігі әрқалай. Бұл үрдіске нақты мемлекеттің [[тарих]]и, [[ұлт]]тық, [[Мәдениет|мәдени]], [[Саясат|саяси]] және [[әлеумет]]тік дамуының тағы басқа да ерекшеліктері ықпал етеді.

Ең алғаш адам құқығы [[АҚШ]] конституциясы мен "Адам мен азамат құқығы туралы" [[Француз Декларациясы]]нда заңдастырылды. Бүгінгі күні адам құқықтары [[Біріккен Ұлттар Ұйымы]]ның негізгі бес құқықтық құжаттарында анықталып, оларға кепілдік берілген. Олар: "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" ([[1948]]), "Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы Пакт" ([[1966]]), "Азаматтық және саяси құқықтар туралы Пакт" ([[1966]]) және соңғысына қарасты екі [[Факультатив]]ті [[хаттама]].

Жоғарыда көрсетілген халықаралық құжаттар [[адамның құқығы|адамның құқықтары]] мен [[бостандық]]тарының нақты бір мемлекет еркіне байланысты емес екендігін көрсетеді. Сонымен, бұл құжаттарда адам мемлекетпен тең билік субъектісі ретінде мойындалады. [[1948]] ж. Бас [[ассамблея]]да қабылданған "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" адам құқы саласындағы міндеттерді дамыту жөніндегі үлкен жетістік болып табылады. Егер осы "Декларацияға" сүйенер болсақ, онда ''"әр адам осы декларацияда баянды етілген құқықтар мен бостандықтарды толық жүзеге асыра алатын әлеуметтік және халықаралық тәртіпке құқылы"''.

Адам құқығын кең мағынада екі жақты қарастыруымызға болады: [[теріс]] (негативті) және [[оң]] (позитивті). Бірінші топтағы құқық пен бостандықтар мемлекет пен басқа адамдардың тұлғаның жеке ісіне араласуына мүмкіндік бермеуге бағытталған, яғни жеке тұлғаның индивидтік бостандығының негізін құрайды. Бірінші топтағы құқықтар мен бостандықтар мемлекеттен қандай да бір [[РЕСУРСТАР|ресурстарды]], күштерді жүмсауды қажет етпейді. Бұл жердегі ең басты [[талап]] - жеке тұлғаның ісі мен мүддесіне кедергі жасамау, оған араласпау. Мұндай құқықтар қатарына адамның либералдық құқықтарының барлығын жатқызуымызға болады.

''Позитивті'' құқықтарға келер болсақ, олар мемлекеттің жеке тұлғаға қандай да бір нақты әлеуметтік игіліктерді беру жауапкершілігіне негізделеді. Бұл жағдайда құқықтар кепілдігі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейіне тәуелді болады.

Қазақстан егеменді мемлекет ретінде өзін [[демократия]]лық, [[зайырлы]], [[құқық]]тық және [[әлеумет]]тік мемлекет деп жариялауы, халықаралық қауымдастыққа ([[1992]] жылдан [[БҰҰ]] мүшесі әрі [[ОБСЕ]] қатынасушысы) қатысушы мемлекет ретінде еліміздегі адам құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруда Қазақстан Республикасы Конституңиясында, "Сайлау туралы", "Республикалық референдум туралы", "Бейбіт жиналыстар, митингілер мен шерулер ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы", "Саяси партиялар туралы", "Қоғамдық бірлестіктер туралы", "Жергілікті өкілетті және атқарушы билік туралы", "Мемлекеттік қызмет туралы", "[[Парламент]] және оның [[депутат]]тары мәртебесі туралы" зандарда көрсетілген негізгі қағидаттар мен ережелерді сақтайды.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref>
==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Саясат]]


{{Stub}}