Мұхамеджан Қожасбайұлы Қаратаев бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Infobox Biography 
|subject_name   = Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы
| image_name     = Qaratayev Muhamedzhan.jpg
| image_size     = 
| image_caption  =[[Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы]] 
| date_of_birth  = {{birth date |1910|12|27}}
| place_of_birth = [[Телікөл|Телікөл мекені]], қазіргі [[Қызылорда облысы]], [[Сырдария ауданы]]
| date_of_death  = {{death date |1995|6|9}}
| deathplace   = [[Алматы|Алматы қаласы]]
| occupation   = [[қазақ өдебиет|қазақ өдебиеті сыншысы]], [[жазушы]], [[ғалым]]. [[Филология ғылымы]]ның докторы (1963), [[профессор]] (1965), Қаз. КСР-і ҒА- ның корреспондент мүшесі (1967), [[академик|академигі]] (1975). Қаз. КСР-інің еңбек сіңірген гылым қайраткері (1974)
| nationality  = [[Қазақтар|қазақ]]
}}
'''Мұхаметжан Қожаcбайұлы Қаратаев''' (1910 ж. т.) - [[әдебиет]] зерттеушісі, сыншы-ғалым, [[Қазақстан]] Республикасы Үғылым академиясының академигі, [[Қазақстан]] Республикасының еңбек сіңірген [[ғылым]] қайраткері. Қаратаев  [[Абай]] шығармаларын 30-жылдардан зерттей бастады. «Пушкин мен Абай» («Қазақ әдебиеті», 1937, 16 - ақпан), «Пушкин қазақ әдебиетінде»(«Әдебиет майданы», 1957, № 2), «Жүз жылдан кейінгі Пушкин» («Әдебиет майданы», 1936, № 11-12) деген [[мақала]]ларында [[Абай]] мен Пушкиннің [[ақын]]дық Ұлылығын, идеялықтуыстығын, Пушкиннің Абайға және [[қазақ]] ақындарына әсерін сөзетті. [[Қазақстан]] совет жазушыларының 1 [[пленумында|пленум]] «Қазақ әдебиетіндегі сынның міндеттері» деген баяндамасында («Қаз. әдебиеті», 1937,16,30-мамыр)Қаратаев Баспасөздегі [[Абай]] туралы, оның [[ақын]]дық тұлғасын танудағы жаңсақ пікірлерді сынға алады. Қаратаев  «[[Ұлы Абай]]» деген [[мақала]]сында («Туған әдебиеттуралы ойлар». - А., 1958, 123-132-6.) ақынды өз заманының прогресшіл, алдыңғы қатардағы қоғам күрескері деп бағалады. Келешекті кеңінен шолған ақын халқын орыс халқымен ынтымаққа бағыттады. [[Пушкин]] [[орыс]] әдебиетінде қалай қүрметтелсе,[[Ұлы Абай]]ды қазақ халқы солай бағалайды дейді. Сыншы [[Абай]] туралы жазғандарында оның халық мұңын жоқтаушы екенін, орыстың зиялыларынан өзі үйреніп, өзгөлерді де соған үндейтінін қуаттап отырады. Қаратаевқа «Шығар шың алда» кітабы үшін [[Абай]] атындағы Қаз КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді (1974).<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref> Оның алғашқы күрделі еңбегі- С. Сейфулиннің "Қызыл ат" туралы мақала. Әдеби жұртшылық арасында үлкен айтыс туғызған бұл поэманың көркемдік-идеялық құны туралы дұрыстап талдау жасады. Ғ. Мүсіреповтың "Шұғыла" повесі туралы да оның сол кездегі мақаласы жұртшылық назарын аударды. Қаратаев тұтас алғанда қазақ әдебиетінің түрлі мәселелерін қамтыған жүзден астам мақаланың , қырықтан аса кітаптың авторы. Сонымен қоса, Қаратаев көркем аудармаға да елеулі еңбек сіңірді. М.Горкийдің "Менің университеттерім" , М.Шолоховтың "Тынық Дон" романының 3- кітабын қазақ тіліне аударды; көркем аударма теориясын дамытуға қызу ат салысып, қазақ әдебиетін орыс тіліне, орыс тілден қазақ тіліне аударудың негізгі мәселелері жыйында сүбелі еңбектері жазды. Қаратаев Еңбек Қызыл Ту, "Құрмет Белгісі" ордендерімен және бірнеше медальдармен мараппатталған.<ref>Қазақстан. Ұлттық Энциклопедия. Бас редакциясы, «Алматы»  баспасы 2003</ref>
==Шығармалары==
[[Сурет:Stamps of Kazakhstan, 2010-15.jpg|right|200px|thumb|[[2010]] [[Қазақстан]] [[пошта маркасы]]]]
*«Туған әдебиет туралы ойлар» (1958), 
*«Рожденная Октябрем» (1958), «Путешествия за песнями» (с Брагиным А.) (1958), 
*I.Жансүгіров (1959), 
*«Казахская литература» (1960), 
*«Любить и утверждать прекрасное» (1960), 
*«Өнерпаз болсаң арқалан» (1960), 
*«Гудок в степи» (с Алтайским К.). (1961), 
*«Даладағы дабыл» (1962), «Шеберлік шыңы на» (1963), 
*«С. Сейфуллин» (1964), 
*«Әдемілікке үйрететін ұстаз» (1965), 
*«Осы заман шындығы - қазіргі әдебиет өзегі» (1965), 
*«Социалистік реализмнің қазақ прозасындағы қалыптасуы» (1965), 
*«Мировозрения и мастерство» (1965), «Сұлулықты қастерлен^» (1965), 
*«Мұхтар Әуезов» (1967), 
*«Эпостан эпопеяға» (1969), 
*«От домбрыдо книги» (1969), 
*«На пути солнца и ветра» (1969), 
*«Әдебиет және эстетика» (1970), 
*«Путешествие в Жер-Уюк» (1971), 
*«Совет әдебиетінің мақтанышы» (1972), 
*«Таңдамалы шығармалар» (1-3 том). (1974), 
*«Свет русской культуры» (1975), 
*«В Семье единой» (1976), 
*«Эстетика казахского фолькпора» (1976), 
*«Қазақ әдебиетінің классигі - М. Әуезов» (1977), 
*«Жиделі-Байсын - земля счастья» (с К.Алтайским). (1977), 
*«Вершины впереди» (1977), 
*«Революция рухымен» (1978), 
*«Новые горизонт» (1979), 
*«Октябрь телі» (1980), 
*«Ғ. Мүсрепов» (1982), 
*«Көргенім мен көңілдегім» (1982), 
*«Ізденіс іздері»( 1984),
*«Соб. Сой. В 3-х томах» (1986-1987), 
*«Бетбұрыс белестері» (2005), 
*«Ғасырлар үндеуі» (2006), 
*«Основоположники казахской советской литературы» (совметно с Б.Наурызбаевым и М.Дуйсеновым). (1984), 
*«Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (1938), 
*«Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (Т.Нұртазин, С.Қирабаевпен бірге). (1968), 
*«Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (С.Қирабаевпен бірге). (1971), 
*«Қазақ совет әдебиеті» (оқулық). (1987), 
*«Қазақ әдебиеті тарихы 3-т, 2-кіт.» (1967).

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Қазақстан жазушылары]]
[[Санат:Сырдария ауданында туғандар]]
[[Санат:1910 жылы туғандар]]


{{stub}}