Көмірсутекті газ бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[File:N-butane 3D.png|thumb|Бутан]]
[[File:Kalottenmodell Butan.png|thumb|Бутан]]
'''Көмірсутекті газ'''. Құрамындағы әртүрлі көмірсутекті қоспалар мөлшері 50 %-дан кем болмайтын газдар атауы. Газ құраушы құрамбөліктердің ең бастыларының бірі [[метан]] болып табылады, оның мөлшері әдетте ауыр көмірсутектердің қалған түрлерінің жалпы мөлшерінен кем болмайды. Көмірсутекті газ бірнеше химиялық топтарға дараланады, олар: 1) көмірсутекті газдар; 2) көмірсутекті-[[Көмір қышқыл газы|көмірқышқыл газдары]]; 3) көмірсутекті-[[азотты газ]]дар. 
Соңғы топ, өз кезегінде, "[[гелийлі газдар]]" және "гелийі аз көмірсутекті-азотты газдар" болып екі түрге бөлінеді.<ref>Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0</ref>

'''Бутан''', С4Н10 — газ тәрізді қанық [[көмірсутек]]. Бутанның екі [[изомер]]і бар: қалыпты СН3(СН2)2СН3 — газ, қайнау t — 0,5ӘС және [[изобутан]] немесе [[метилпропан]] (СН3)2СНСН3 — газ, қайнау t — 11ӘС. Бутанды алғаш рет 1849 жылы ағылшын химигі Э.Франкленд иодты [[этил]]ді мырышпен әрекеттестіріп алған. Изобутанды А.М. Бутлеро] өзінің органикалық қосылыстардың құрылыс теориясына сүйеніп, алғаш рет 1867 жылы йодты изобутилден синтездеген. Бутанды өндірісте табиғи газдан немесе мұнаймен серіктес газдардан алады. [[Бутан]] — [[бутадиен]], [[сірке қышқылы]], [[малеин ангидриді]] және изобутан өндірістеріндегі негізгі шикізат, сондай-ақ, мұнай өнімдерін парафинсіздендіргенде және асфальтсыздандырғанда қолданылатын еріткіш. Әлсіз [[наркотик]]тік әсері бар. Бутаннан [[бутадиен]], [[уксус қышқылы]]н, ал изобутаннан жоғары [[октан]]ды бензин компоненттерін алады. Адам организміне зиянды.

==Дереккөздер== 
<references/>
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том

{{wikify}}

[[Санат:Геология]]
[[Санат:Мұнай және газ]]



{{stub}}