Катанов Николай Федорович бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[File:Катанов фото.JPG|thumb|alt=A.|Катанов Николай Федорович]]

:'''Катанов Николай Федорович'''<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том</ref>, Хызылұлы Пора (''6.5.1862, Ресей, Краснояр өлкесі, Аскиз ауданы– 10.3. 1922, Қазан'') – хакас филологы, этнографы, түркологы, [[Қазан]] университетінің профессоры ([[1893]]), салыстырмалы тіл білімінің докторы ([[1907]]).<ref>Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3</ref>

*Әкесі Хызыл хакастардың ірі тайпасы саналған сағадан шыққан, шешесі – качы тайпасынан. 1869 – 76 жылы Аскиздегі училещеде оқыған. Красноярскіде классикалық гимназияны ([[1884]]), [[Санкт-Петербург]] университетінің шығыс тілдері факультетін ([[1888]]) бітірген.

*[[1888]] – 92 жылы Санкт-Петербург ғылым академиясының тапсырмасымен [[Сібір]]де, [[Моңғолия]]да, [[Жетісу]]да болып, [[ұйғыр]], [[өзбек]], [[қазақ]], [[тыва]], тағы басқа түркі халықтарының этнографиясы мен тілі жөнінде мол материал жинады. Қытайға сапарында оны [[Жүніс Итқараұлы]] деген қазақ бастап апарған.

*[[1885]] – [[1921]] жылы шығыстану саласы бойынша 180-нен астам ғылыми еңбек жариялаған.

*Негізгі еңбегі: “Урянхай тілін зерттеу тәжірибесі” ([[1903]]), көлемі 1600 беттей. Бұл еңбекте 50-ге жуық түркі тілдері мен диалектілері салыстырылып зерттелді. Хакас, тыва, карагастардың этнографиясы, лингвистикасы, фольклоры туралы 2 томдық “Урянхайлардың, абакан татарлары мен карагастардың сөйлеу тілі” деген еңбегі [[1907]] жылы [[Радлов|В.В. Радлов]] шығарған “Түркі тайпаларының халықтық әдебиет үлгілері” аталатын кітаптың 9-бөлімінде жарияланды. Катанов – П.М. Мелиоранскийге қазақ тілін зерттеуге көмек берді.

*[[1894]] жылы Қазан университеті жанындағы Археология, тарих және этнография қоғамының хатшысы болып сайланды. Қазан университеті “Хабаршысының“ редакторы болды. Катанов – Орыс география қоғамының, Левендегі ([[Бельгия]]) Ғылым мен әдебиеттің халықаралық  қоғамының, Будапешттегі Мажар этнография қоғамының толық мүшесі, Гельсингфорстағы финн-угор қоғамының корреспондент мүшесі болды. 
==Шығармалары: ==
*Среди тюркских племен, СПб., [[1893]]; 
*Этнографический обзор турецко-татарских племен, Казань, [[1894]]; 
*Песня Худаяр-хана и приход русских в Среднюю Азию, СПб., [[1894]]; 
*О погребальных обрядах у тюркских племен с древнейших времен до наших дней. – ИОАИЭК, [[1894]], т. 12, в. 2; 
*Киргизские степи. Средняя Азия и Северный Китай в 18 столетии по показаниям, разведкам, доезжим запискам, отчетам и исследованиям *Западно-Сибирских казаков и прочих служилых сибирских людей, Записки ЗСОРГО. кн. 14, в. 1, Омбы [[1893]].

==Дереккөздер:==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Тұлғалар]]


{{stub}}