Инфрақызыл сәуле бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Infrared dog.jpg|thumb|250px|Ит]]
'''Инфрақызыл сәуле'''  – көрінетін [[жарық]]тың қызыл бөлігі (0,74 мкм) мен қысқа толқынды радиосәуленің (1 – 2 мм) арасындағы спектр аймағына орналасқан [[электрмагниттік сәул]]е. Инфрақызыл сәуле қыздыру шамын, газразряд]]ты шам шығаратын сәулелердің едәуір бөлігін құрайды.<ref>{{cite book | title=Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген | author=М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова | year=2009 | location=Алматы: Атамұра | isbn=ISBN 9965-34-927-4}}</ref><ref>{{cite book | title=Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік | author=О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова | year=2005 | location=Шымкент. “Ғасыр-Ш” | isbn=9965-752-06-0}}</ref>

[[File:Инфра.jpg|thumb|Кез келген жылы зат инфрақызыл сәуле шығарады.]]
'''Инфрақызыл сәулелер''' -  [[Толқын ұзындығы]] 760 нм-ден 2 мм-ге ( λ = 0,74 мкм ) және   (λ ~ 1—2 мм) дейінгі аралықта жататын электромагниттік сәуле. Инфрақызыл сәуле қыздыру шамын, газразрядты шам шығаратын сәулелердің едәуір бөлігін құрайды. Инфрақызыл сәулелер [[Электромагниттік спектр|электромагниттік толқындар шкаласында]] [[Радиотолқындар|радиотолқындар]] мен көрінетін жарық арасындағы бөлікті алып жатады. Инфрақызыл сәулені [[1800]] жылы ағылшын ғалымы В.Гершель ашты.<ref>{{cite book | title=Биологиялық физика | author=Арызханов Б.С | year=1990 | location=Алматы | pages=272 | isbn=5-620-00137-7}}</ref>

== Жалпы сипаттамасы == 
[[Сурет:Infrared dog.jpg|thumb|250px|Иттің инфрақызыл сәуле шығаруы]]
Инфрақызыл сәулелерінің табиғаты көрінетін жарық табиғатымен бірдей. Инфрақызыл  сәулелерінің спектры жеке сызықтардан, жолақтан немесе тұтас болып келеді. [[Қозған атом]] немесе ион сызықты спектр шығарса, [[Молекула|қозған молекула]] жолақ [[Спектр|спектр]] шығарады. Қызған [[Қатты дене|қатты]] немесе сұйық денелер тұтас спектрлі инфрақызыл сәулелер шығарады. Күн сәулесінің 50 пайызы инфрақызыл аймақта жатады. [[Электр |Электр шамынан]] бөлінетін сәуле [[Энергия|энергиясының]] 80 пайызға жуығы инфрақызыл сәуле болып келеді. Инфрақызыл сәуленің екі маңызды сипаттамасы бар: 
* толқын ұзындығы (тербеліс жиілігі) 
* сәуленің интенсивтілігі. 
Инфрақызыл сәулелер толқын ұзындығына байланысты үшке бөлінеді:              
* жақын (0,75—1,5 мкм);   
* орташа (1,5 – 5,6 мкм);   
* алыс (5,6—100 мкм).

== Инфрақызыл сәулелерінің әсері және қолданылуы== 
[[File:Термография.jpg|thumb|200px|left|Инфрақызыл сәулелер көмегімен жасалатын дигностикалық термография]]
Кейбір заттар инфрақызыл сәулелер түскенде өзінің [[Мөлдірлік|мөлдірлігінің сыну]] және шағылу коэффициенттерін өзгертеді. Көрінетін жарық түскенде мөлдір болатын кейбір заттар инфрақызыл сәуле түскенде мөлдір болмайды.
Инфрақызыл сәулелер [[Ғылыми-зерттеу жұмыстары|ғылыми-зерттеу жұмыстарында]], [[Криминалистика|криминалистикада]], жердегі және [[Ғарыш|ғарыштағы]] [[Байланыс жүйесі|байланыс жұмысынд]]а, [[Медициналық қызмет|медицина саласында]],  [[Фотография|фотографияда]], [[Жеміс-жидек шаруашылығы|жеміс-жидектерді]] құрғатуда, машиналарды тез кептіру ісінде, [[биология]] және мал дәрігерлігінде пайдаланылады.

==== Медицина саласында ====
Инфрақызыл сәулелер [[Тері аурулары|тері]], [[артрит |артрит]], [[ревматизм |ревматизм]] тәрізді ауруларды [[Емдеу|емдеуде]] кеңінен қолданылады. Инфрақызыл сәулелер денеге енгеннен кейін [[Дене температурасы|температураны]] көтеріп, ол жерде ылғал бар болса, оны кептіріп жібере алады. Әсересе [[Күйік|күйген жерде]] ылығалданып тұратын тері ауруларын емдеуде таптырмас құрал. Жалпы ифрақызыл сәулелерімен емдегенде олардың әсер еткен жеріндегі температураны көтеретін қасиеті пайдаланылады.
<br />
[[Адам]] немес [[Жануарлар|жануарлар денесі]] шығаратын инфрақызыл сәулелерді суретке түсіру немесе тіркеу арқылы [[Термография|диагностикалық термография]] жүзеге асып отыр. Инфрақызыл фотография көмегімен қан тамырларындағы, дененің тағы басқа да тұсындағы өзгерістерді суретке түсіруге болады.
 
==== Ауыл шаруашылығында ====
Инфрақызыл сәулелермен [[Ауыл шаруашылығы|ауыл шаруашылығы өнімдерін]] [[Кептіру|кептіріп]](бидайды, жеміс - жидекті), сонымен қатар [[Дезинфекция|дезинфекциялауға]] болады. Бір қап [[Бидай (астық)|бидайды]] 70 [[секунд]] ішінде 100°С-қа дейін қыздырғанда бидай әрі кебеді, әрі дезинфекцияланады. 
<br />
[[Сүт|Сүтті]] инфрақызыл сәулесімен өңдегенде оның құрамының өзгермейтіндігі және сүттегі [[Микрофлора|микрофлораның]] түгел жойылып кететіндігі анықталған.
<br />
Инфрақызыл сәуле шығаратын құралды "соллюкс" деп атайды. Соллюкс шамы әр түрлі қуатты инфрақызыл сәулелерін шығара алады.

==== Мал дәрігерлігінде ====
Жаңа туған [[Бұзау|бұзаулар]] мен [[Балапан|балапандардың]] тіршілігінің алғашқы кезінде қолайлы температура тудыру үшін инфрақызыл сәулелерін пайдаланады. Жылыту барысында, сәуле [[Импульс|импульстары]] орталық [[Жүйке жүйесі|жүйке жүйесіне]] беріліп, дененің температурасын реттеп отыруға "басшылық" етеді. Осының нәтижесінде дененің [[Қан айналымы|қан айналымы]] арта түседі де, ағзаның сырқауға деген төзімділігін күшейтеді. Тері температурасының жоғарлауы [[ферменттер |ферменттердің]] қызметін арттыра түседі. Ферменттер [[Белок|белоктарды]] уақтай бастайды. Соның нәтижесінде қанда ұнтақталаған белок өнімдері пайда бола бастайды. Соған орай [[бұлшық ет]] пен [[орталық жүйке жүйесі |орталық жүйке жүйесінің]] жұмысы жақсарады.

== Дереккөздер ==
<references/>





{{wikify}}

[[Санат:Биология]]
[[Санат:Медицина]]
[[Санат:Физика]]