Жұмыстық дене күйінің көрсеткіші

Біртекті жұмыстық дененің тепе-теңдікте тұрғандағы физикалық күйімен анықталатын, жиынтықты жылудинамикалық көрсеткіштерінің негізгісіне - қысым Р, температура Т және меншікті көлемі ρ жатады. Олардың арасында байланыстары бар, оны анықтау үшін, әрбір жұмыстық денені тәжірибе жолымен немесе материяның кинетикалық теориясы негізіндегі дененің салыстырмалы ішкі құрылымын, кейбір жорамал түрінде анықтайды. Жалпы түрінде көрсетілген көрсеткіштердің аралық қатнасы немесе теңдеу күйі мына түрінде болуы мүмкін:

<math>~f(P,V,T)=0.</math>

Оның үш шамасының Р, v, Т берілген екеуімен анықтауға болады. Осыған қарағанда, жұмыстық дене екі өсті координат жүйесімен бейнеленуі мүмкін, жиі Р ордината өсі бойынша және D өсі бойынша салынады; диаграммадағы әрбір нүктеге, оның бір белгілі күйіне сәйкес келеді. Қысым Р Паскалмен (Па) белгіленеді. Паскаль - қысым, 1м² аудан бетіне нормаланған, бір қалыпты бөлінген 1 Н (Ньютон) күштің түсуін айтады немесе 1Па = 1Н/м², мұндағы 1Н = 1 кг м/с². Қысым бірлігіне паскалдың еселі және бөлшекті сандарының жазылуы:

1 кПа (килопаскаль) = 10³ Па;

1 МПа (мегапаскаль) = 10⁶ Па;

1 мПа (миллипаскаль) = 10^-3 Па және басқалар.

Бұрын қолданылған кейбір теңдіктерді, ал қазіргі кездегі қолданылатын қысымдардың және СИ бірліктері: 1 кгс/м²= 1мм су бағанасы = 9,8066 Па ≈ 10 Па; 1 кгс/м²= 98,0665 кПа ≈ 100 кПа = 0,1 МПа; 1 атм = 101,325 кПа = 760 мм сынап бағанасы (сын.бағ); 1 мм сын.бағ = 133,322 Па ≈ 133 Па; 1 бар. = 0,1 МПа; 1Мбар = 100 Па.

Қазіргі кездегі өлшеу техникаларындағы, сұйық қысымы мен газдар саласында қолданылатын өлшеу диапазоны өте кең - 1 пПа (пикопаскаль = 10⁻¹² Па) дан 1ГПа (гигапаскаль = 10⁹ Па) дейін.

Абсолютты қысым саласы - нөлден (абсалютты вакуум) және артық қысымға бөлінеді, яғни сұйық қысымы немесе газдардың қоршаған орта қысымының Р_атм аралық айырмасы.

<math>~P=P_{APT} + P_{ATM}</math>

мұндағы <math>P_{APT}</math> - атмосфера қысымынан артығы, манометрмен өлшенеді; <math>P_{ATM}</math> - қоршаған орта қысымы (атмосфералық). Егер қысым Р атмосфералық қысымнан төмен болса:

<math>~P=P_{APT} - P_{BAK}</math>

мұндағы <math>P_{BAK}</math> — ауаның сиретілуі, вакуумметрмен өлшенеді.
Есте сақтау керек, атмосфералық қысым - ауыспалы шама, сондықтан техника саласында нормалы қысымды қолданады:

<math>~P_0=0,101325 M{\Pi}a</math>

Егер заттың көлемі V (м³), ал массасы m (кг), онда теңдеу:

<math>~\frac{V}{m}=v</math>

оны, заттардың меншікті көлемі деп атайды, (дене), оны м³/кг белгілейді. Дене (заттың) тығыздығы р деп, оның массасының т, көлеміне V қатынасы арқылы анықталу шамасын:

<math>~\rho=\frac{m}{V}</math>

Жылудинамикалық температура Т, негізгі температуралық шкала, кельвин (К) бойынша өлшенеді. Сонымен қатар, жылудинамиқалық температураны 1968 ж. Халықаралық практикалық температуралық шкала бойынша өлшейді де және оны Цельси (°С) градусы t белгілейді.

Жылудинамикасындағы жылудинамикасының көрсеткіштерінің күйін Т, жылудинамикасының температурасымен қабылдайды, және де әртүрлі нүктедегі есептеліну байланыстығын мына теңдеумен шешеді:

<math>~T=t + 273,16.</math>

Практикалық есептеулер үшін T=t + 273 қабылдайды.<ref>Кабашев Р.А. ж. б. Жылу техникасы: Оқулық/ Р.А. Кабашев, А.К. Қадырбаев, A.M. Кекилбаев. -Алматы: «Бастау» баспаханасы, 2008. - 425 б. ISBN 9965-814-30-9</ref>

Дереккөздер

<references/> {{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:||}}}}

{{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:|[[Санат:Еш медиа файлы жоқ мақалалар/{{{1}}}]]|}}}}