Жер беті (үсті) ағындысы бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Жер беті ағындысы''', [[ауырлық күші]]нің әсерінен [[атмосфера]]лық судың жер бетімен жылжу процесі; жердегі [[су айналымы]]ның (ылғал айналымы) құрамды бөлігі. Жер беті ағындысының көлемі [[жауын-шашын]] мөлшеріне және ормандылыққа байланысты: ормансыз ауданда [[жер]] беті ағындысы жауын-шашынның жылдың қосындысының 65%-ын құрайды және топырақтың [[су эрозиясы]]на себепші болады; ормандылыққа Жер беті ағындысы 5%-ын ғана құрайды.

==Жер беті суларының режімі==

[[Сурет:NGC 4414 (NASA-med).jpg|right|thumb| alt=A.||[["Судың тұздығы мен температурасының өзгерісі"]]]]

'''Жер беті суларының режімі''' — [[жер беті]] суларының табиғат заңы бойынша кайталанып, өзгеріп отыратын көрсеткіштерінің жинағы. Жер беті суларының режімі алаптағы су теңдестігінің кірісі мен шығысы элементтерін әрекетке келтіріп, жергілікті [[климат]] жағдайымен жөне су жинағыш алаптағы жер бетінің бедерімен тығыз байланысты болады.

==Жер бетімен суландыру==

[[Сурет:PivotWithDrops.JPG|left|thumb| alt=A.|200 px|[["Жер бетімен суландыру"]]]]

'''Жер бетімен суландыру''' — суландыру тәсілі, суландыру кезінде су жер бетімен жайылып, [[топырақ]] біртегіс ылғалдандырылады. Жер бетімен [[суландыру]] және су басу аңыз арқылы, суды жер бетімен жайып жіберу, жаңбырлатып және су басу суландыру әдістері болып бөлінеді.

==Жер бетіндегі судың жалпы қоры ==

'''Жер бетіндегі судың жалпы қоры''' — шамамен 1386 млн. км²-ге тең. Өзен арналарындағы [[су]] қоры 2120 км3-ге тең, тұщы көлдердегі су — 91 мың км3. Тұщы жер асты суларының қоры 10,5 млн. Км3 мөлшерінде деп есептелсе [[тұщы су]]лардың жалпы қоры — 3,5 млн. Км3 немесе гидросфера көлемінің 2,53%-ын құрайды. Егер, біз тұщы судың негізгі массасы мұздықтарда жиналғанын есте ұстасақ, онда адам қажетіне жұмсалатын таза тұщы судың көлемі шұғыл кемиді және шамамен гидросфераның 0,80% бөлігін қүрайды.

==Жер бетіндегі ылғал айналымы ==

[[Сурет:Ice Clouds in Martian Arctic.gif|thumb| alt=A.|200 px|[["Ылғал айналымы"]]]]

'''Жер бетіндегі ылғал айналымы'''  — судың фазалық өзгерістері негізінде табиғатта үздіксіз жүретін жер беті мен атмосфера арасындағы ылғал алмасу. Ылғал айналы-мының екі түрі болады: 1) кіші немесе [[мұхит]]тық су айналысы, яғни [[мұхит]]тар мен теңіздердің бетінен буланған ылғал құрлыққа тасымалданбай, су бетінен аспанға тік көтеріліп конденсацияға ұшырайды да, теңіздер мен мұхиттардың бетіне [[жауын-шашын]] болып қайта оралады; 2) үлкен айналым, ылғалдың ауа ағындарының күшімен мұхиттардың үстінен құрлықтарға тасымалдануы. Онын құрлық бетіне жауын-шашын түрінде түсіп, мұхиттар мен теңіздерге жер беті немесе жер асты жолымен қайта оралу  процесі. [[Су буы]]ның мұхит бетінен келген I кішігірім бөлігі құрлықтың түйық аймақтарына жауын-шашын түрінде түседі жөне қайтып оралмайды, яғни үлкен айналымға қатыспайды.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, «Мектеп» баспасы, 2002 жыл.</ref><ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.  – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5</ref>

==Дереккөздер== 
<references/>

[[Санат:Ғылым]]
[[Санат:Су шаруашылығы]]
[[Санат:Экология]]
[[Санат:Табиғатты қорғау]]