Жасушааралық байланыстар бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Жасушааралық байланыстар''' (''межклеточные контакты''); ({{lang-la|junctiones intercellulares}} ''junctiones'' — байланыс, жанасым; грек, ''inter'' — аралық, ''cellula'' - жасуша) — [[жасуша]] кабықшалары — плазмолеммалар араларындағы өзара жанаса байланыс. Жасушааралық байланыстарға: '''''қарапайым жанасу, саңылаулы жанасу, тығыз жанасу, саусақша жанасу (құлып), синапстық байланыс''''' жатады.

'''''1.Қарапайым жанасу''''' — жасушааралық байланыстың ең көп тараған тұрі. Ені 15-20 нм [[жасушааралық саңылау]] — көрші жасушалар плазмолеммалары гликокаликс қабаттарының өзара әрекеттесетін аймағы;

'''''2.Саңылаулы жанасу немесе нексус''''' 0,5-3 мкм жасушаарлық аймақты қамтиды. Көрші жасушалар плазмолеммалары аралығында 2-3 нм [[саңылау]] қалады. [[Нексус]] аймағындағы көрші жасушалар плазмолеммаларында арнайы протеиндік кешеннен түзілген, арналары 1,5-2 нм өзекшелер болады. Олар плазмолеммалар аралығындағы саңылауда бір-бірінің ұштарымен өзара түйісіп, әртүрлі [[ион]]дар мен ұсақ молекулаларды бір жасушадан екінші жасушаға өткізетін өзектік бірліктер — коннексондарды түзеді. Коннексондар жасушалардың зат алмасуы мен электрлік әрекеттесуін қамтамасыз етеді. Коннексондар арқылы протеиңдер мен [[амин қышқылдары]]ның ірі молекулалары өтпейді. Нексус қозу процесі жұретін ұлпалар мен мүшелерде кездеседі;

'''''3.Тығыз жанасу''''' — ұлпалар жасушааралық саңылауларын қоршаған ортадан оқшаулау арқылы, олардың ішкі ортасын сыртқы ортадан бөледі. Көрші жасушалар плазмолеммаларының интегральды протеиндері бір-бірімен байланысып, жасушааралық қосылу аймақтарын түзеді. Тығыз жанасу арқылы иондар мен молекулалар өте алмайды. Тығыз жанасу [[эпителий]] жасушалары апикальды ұштары аралығында болады. Ал эпителиоциттер плазмолеммалары аралығында, олардың механикалық байланысын қамтамасыз ететін, жалпы диаметрі 0,5 мкм, тығыз жанасудың тұрі — тығыз жабысу немесе десмосома кездеседі. [[Десмосома]] аймағындағы ені 22- 35 нм жасушааралық саңылауда плазмолеммалар жарғақұсті қабаттарынан талшықты зат түзіледі. Оның орталығындағы [[протеин]]дер мен [[мукополисахарид]]терден түзілген жалпақ тақташалар көлденең жіпшелер арқылы көрші жасуша плазмолеммасымен байланысып тұрады. Десмосома аймағына іргелес көрші жасуша цитоплазмасы бөлігі тығыздалып, онда да жіпшелер түзіледі;

'''''4.Саусақша жанасу немесе құлып''''' — көрші жасушалар плазмолеммаларының бір-біріне қарама-қарсы саусақ тәрізді еніп, құлып тіліне ұқсас байланысуын айтады.

'''''5.Синапстық байланыс''''' — [[жүйкелік қозу]] мен тежелуді бір бағытта өткізуге маманданған, нейроциттер, [[нейроцит]] - [[Бұлшықет жасушалары]], нейроцит-эпителиоциттер плазмолеммалары аралықтарындағы жасушааралық жанасу.<ref>Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі / — Алматы: «Сөздік-Словарь», 2009 жыл. ISBN 9965-822-54-9</ref>
==Дереккөздер==
<references/>

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Биоморфология]]
[[Санат:Биология]]
[[Санат:Морфология]]