Дұғай сәлем бетінің бастапқы мәтінін қарау

Д¥ҒАЙ СӘЛЕМ - дэстүрлі ортада қолданылатын этикалық мәнді дағдылы сөз орамы. Адамның жол жүріп бара жатқан адам арқылы өзінің таныс-біліс, дос-жаран, туыс адамына амандығын немеее бүйымтайын білдіріп игі ниет жолдауын білдіреді. Егер ісі өте маңызды, шүғыл бол¬са, ондайда сәлем айтушы «Үш қайтара дүгай сәлем де!» деп рең беріп, осы сөз тіркесіне қосымша бүйымтайын қоса ай¬тады. Қалыптасқан дағды бойынша жолаушы айтушының аманат еткен дүғай сәлемін төл сөзі бойынша жеткізуге міндетті. Егер қүпия, жасырын ойды айтқысы келсе, оны гұспалдап, жүмбақтап, астарлы сөзбен жеткізеді. XX ғ. бас кезіндегі аумалы-төкпелі кезеңде Алашордашылар тарапынан (Ә.Бөкейханов делінеді) шекараға жақын жер¬де қоныстанған алашшыл азамат Нариман Жабағинге: «Жылцы баласына дүгай сэлем де! Арқада қыс қатты бола¬тын түрі бар, мал мен жанды әріге, алысца отарлатсын!» деген астарлы сәлем жолданған. Осы түспалды дүғай сәлем коп адамның тағдырына араша болған екен.
Хат жазу аркылы да белгілі бір адамдар тобына дүғай сәлем айту XIX ғ. соңынан бастап қазақ зиялылары ара¬сында кең тараған. Тіптен баспа бетіне жариялау үрдісі дс орын алды. Шәкәрім «Қазац» газеті мен «Айцап» журналына соз салушыларга» деген өлеңінде қауымға арнап:
Дүгай da, дүгай сәлем айт, «Айцап», пенен «Қазаща». Кекеу, сөгіс сөзден қайт, Кез боларсьіз мазаща.
Қарап эісүріп қақтыгып, Қатынша сөзбен иіаптыгып, Менікі жөн деп аптыгып, Неге түстің азапқа? - деп, басу соз айтып, басылым беттерін бос айқай-шу, айтыс-тартыс алаңына айналдырмауларын сұраған. Яғнн мүндай дүғай сәлем пікір айту, полемикаға бой үру нышанында жазылған сыни сараптама сипатында болып келеді.<ref> Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
{{stub}}
[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Терминология]]