Дүние жүйелері бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Дүние жүйелері''' — астрономияда аспан денелерінің, яғни [[Жер]], [[Күн]], [[Ай]], [[планета]]лардың құрылысы жөніндегі түсініктерді белгілеу үшін қолданылатын термин. Дүние жүйелерін грек ойшылдары ([[Фалес]], [[Анаксимандр]], [[Анаксимен]]) б.з.б. 6 ғасырдың өзінде-ақ жасамақшы болып талпынған. [[Аристотель]] (б.з.б. 4 ғасыр) мен [[Птолемей]] (б.з. 2 ғасыр) қалыптастырған дүниенің геоцентрлік жүйесі мен поляк астрономы Н.Коперник (16 ғасыр) ашқан дүниенің гелиоцентрлік жүйесінің [[тарих]]и маңызы зор болды. Дүниенің [[Дүниенің Геоцентрлік Жүйесі|геоцентрлік жүйесінде]] Жер — Әлемнің кіндігі деген идея [[2000]] жылға жуық үстемдік етті. Аристотельдің Дүние жүйелерінде қозғалмайтын Жер жеті қабат “[[көк сфера]]лармен” қоршалған, ал жеті [[аспан]] шырағы — Ай, Меркурий, Шолпан, Күн, Марс, [[Юпитер]] және [[Сатурн]] осы сфераларда орналасқан. Аристотельше сфералар бір қалыпты айналып тұрады. Птолемей “''Алмагест''” деген еңбегінде сфералардың орнына эпицикл мен деферент деп аталатын шеңберлер енгізіп, аспан шырағы эпициклмен айналады, ал әрбір эпициклдің центрі деферент бойынша Жерді айналады деген пікірді дамытып, дүниенің геоцентрлік жүйесі туралы ойды одан әрі жетілдіреді.
1543 жылы шыққан “[[Аспан]] сферасының айналысы туралы” деген Коперниктің тамаша еңбегінде дүниенің гелиоцентрлік жүйесі баяндалған. Коперниктің бұл еңбегінің табиғаттану [[ғылым]]ының дамуында маңызы зор болды. Коперник Жер қозғалмайды деген пікірді бекерге шығарып, Жер басқа [[планета]]лармен ([[Меркурий]], [[Шолпан]], [[Марс]], т.б.) бірге планеталар жүйесінің орталығындағы Күнді айналатындығын ғыл. [[жол]]мен дәлелдеді. Сонымен, Жер — ұаламның кіндігі, аспан шырақтарының бәрі адам игілігі үшін жаратылған деген діни нанымдарға Коперниктің [[ілім]]і (дүниенің гелиоцентрлік жүйесі) соққы берді.

==Дереккөздер:==
*Қазақ ұлттық Энциклопедиясы

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Астрономия]]


{{stub}}