Виктор Амазаспович Амбарцумян бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{Тұлға
 |Есімі = Виктор Амазаспович Амбарцумян
 |Шынайы есімі = Վիկտոր Համբարձումյան
 |Сурет = Viktor_Hambardzumyan_stamp.jpg ‎
 |Сурет ені = 240px
 |Сурет атауы  = 
 |Туылған кездегі есімі = 
 |Туылған күні = 18.9.1908 (5)
 |Туылған жері = Тифлис, Ресей империясы
 |Мансабы = КСРО-дағы теориялық астрофизикалық мектептің негізін салушысы
 |Азаматтығы = 
 |Ұлты = 
 |Қайтыс болған күні = 12.8.1996
 |Қайтыс болған жері = Арагацотн, Армения
 |Әкесі = 
 |Анасы = 
 |Жұбайы = 
 |Балалары = 
 |Марапаттары = * Ломоносов Үлкен Алтын медалы - 1971 ж.
* Астрономиялық қоғамының Алтын медалы - 1960 ж.
* 2 рет Социалисттік еңбек ері 
* 5 рет Ленин ордені
* Октябрь революция ордені
* 2 рет Еңбек Қызыл Ту ордені
* 2 рет "Құрмет белгісі"
* Еңбек ерлік үшін медаль
* Сталин сыйлығы (1946 ж., 1950 ж.)
* Армян КСР сыйлығы
* шет елдердің марапаттары.
 |Сайты =  http://ambartsumian.ru
 |Танымал шәкірттері = Виктор Викторович Соболев 
 |Commons = 
}}
'''Виктор Амазаспович Амбарцумян'''  ({{lang-hy|Վիկտոր Համբարձումյան}}) ( 18.09.19085, Тифлис — 12.08.1996, Бюракан) — көрнекті армян совет астрофизигі, теориялық астрофизикалық мектептің негізін салушысы.

Тұмандықтар мен жұлдыздар физикасы, жұлдыздық астрономия мен жұлдыздар жүйесінің динамикасы, галактикалар мен жұлдыздар космогониясы салаларын зерттеуші астрофизигі, КСРО-дегі теориялық астрофизикалық мектептің негізін салушысы, КСРО ғылым академиясының академигі (1953ж.) және Армян КСР ғылым академиясының президенті, Ереван университетінің профессоры (1947 ж.).  Виктор Амазаспович Амбарцумян - Армян КСР ғылым академиясының Бюрокан астрофизикалық обсерваториясының негізін қалаушы (1946 ж.) және директоры.  льллллллюорпра№юмХалықаралық астрономиялық одағының вице-президенті (1948-55 ж.) және президенті (1961-64)болды.
Көптеген шетел академиялар мен ғылыми қоғамдардың мүшесі.
1968 жылдан Халықаралық ғылыми қоғамдар советінің президенті.
3-7 сайланған КСРО Жоғары Советінің депутаты.
Сталин сыйлығының лауреаты (1946 ж., 1950 ж.)
көптеген медалдар мен ордендермен марапатталған.

== Марапаттары ==
[[Сурет:Վիկտոր Համբարձումյան.JPG|thumb|220px|Еревандағы  В. А. Амбарцумянға ескерткіш]]
* 2 рет Социалисттік еңбек ері - 1968, 1978 ж.
* Арменияның ұлттық ері
* Екінші дәрежедегі Сталин сыйлығы - 1946 ж.
* Бірінші  дәрежедегі Сталин сыйлығы - 1950 ж.
* Ресей Федерацияның мемлекеттік сыйлығы - 1995 ж.
* Армян КСР-ның мемлекеттік сыйлығы - 1988 ж.
* 5 рет Ленин ордені (1945, 1958, 1968, 1974, 1978 жж.)
* Октябрь Революция ордені - 1983 ж. 
* 2 рет Еңбек Қызыл Ту ордені - 1944, 1953 жж.
* 2 рет "Құрмет белгісі"
* Еңбек ерлік үшін медаль - 1960 ж.
* І дәрежелі «Кирилл мен Мефодий» медалы (НРБ, 1969)
* Ту Ордені  (ВНР, 1975)
* Поляк халық республикасының Орденінің Командоры (ПНР, 1973)
* Армян КСР-нің Еңбегі сіңген ғылым қайраткері - 1940 ж.
* Грузин КСР-нің Еңбегі сіңген ғылым қайраткері - 1968 ж.
* Ломоносов Үлкен Алтын медалы - 1971 ж.
* С.И.Вавилов атындағы КСРО ғылым академиясының Алтын медалы - 1970 ж.
* Британ королдық астрологиялық қоғамының Алтын медалы
* Кэтрин Брюс Алтын медалы
* Словак ғылым академиясының Алтын медалы
* Француз астномиялық қоғамының Жансен атындағы медалы
* Берлиндағы Германия ғылым академиясының Гельмгольц атындағы медалы.

== Естелік ==
* Амбарцумянның атымен кіші ғаламшардың атын қойған (1905 Ambartsumyan).
* Армения президенті Сержа Саргсянмен астрофизик атындағы халықаралық сыйлық тағайындалған. Астрофизика бағытындағы елеулі еңбек үшін 2 жылда бір рет 500 мың  $ беріледі.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://vaprize.sci.am Viktor Ambartsumian International Prize]
* {{commonscat-inline|Category:Viktor Hambardzumyan|Виктор Амбарцумян}}
* [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-basic_connect?qsearch=+Viktor+Ambartsumian Articles d’Ambartsumyan, une partie disponible en ligne],
* [http://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/Ambartsumian/index.html Médaille Bruce],
* [http://ambartsumian.ru/]

== Дереккөздер ==
* “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
* Шахбазян Ю. Л. Амбарцумян: Этапы жизни и научные концепции. — М.: «Молодая гвардия», 2011. — 300 с. — (Жизнь замечательных людей, выпуск 1249). — ISBN 978-5-235-03437-2



[[Санат:Академиктер]]
[[Санат:Астрофизика]]