Бөгет қырының ені
Қазақстан Энциклопедиясы жобасынан алынған мәлімет
Бөгет қырының ені (Ширина гребня плотины) — бөгетті пайдалану жағдайына байланысты және жұмыс жағдайын есепке ала отырып белгіленетін шама; көбінесе бөгеттен көлік өту қажеттілігі есепке алынып белгіленеді. Бөгет қырының ең қысқа ені — 1,5-2 м. Бөгет өте төмен болған жағдайда, оның үстінен жол салынбайды, бірақ бөгет қыры мұз болады. Пайдаланылуына, механикалық түрде су алуына (сорғыш станциясы) байланысты жылжымалы бас тоған имаратының үш түрі сараланады:
- 1) жүзбелі — понтонға орналастырылған немесе басқа жүзбелі кұрылымды зәкірмен бекітілген түрі. Муны су деңгейінің тербелісі 5 м-ден артық болғанда және терендігі 1,5 м болған жағдайда пайдаланады. Мұндай бас тоған имаратының су алу қабілеттілігі 15 м3/сек артпайды;
- 2) жылжымалы — дөңгелекті арбашаларға орналастырылған (жылжымалы немесе өздігінен жүретін) түрі;
- 3) арнаулы платформаға орналастырылып, рельсті жолмен тегістелген өзен жағалауымен немесе эстакада арқылы жұмыс атқаратын фуникелярлы түрі. Тұрақты ашық бетті бас тоған имараты төрт типтен тұрады:
- каналдың бас сағасы реттелінбейтін, өздігінен ағатын, арнасы ауыспалы өзен үшін оны пайдалану кезінде су алу коэффициент 0,1 деп алынады;
- каналдың бас сағасын реттеуші құрылымды. Өзен жағасы мүжіліп-опырылғыш болса, ол қашықтау орналастырылады;
- жоғары және төменгі жағынан сумен толысатын және өздігінен тазаланатын шөміш түріндегі бас тоған;
- камералы типті суқабылдағыш түрі, сорғыш станциядан бөлек немесе бірге орналастырылады. Камера саны сорушы немесе өзі ағатын кұбыр желісімен бірдей етіп алынады.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.</ref>
Тағы қараңыз
- Бөгет;
- Бөгет өзегі;
- Бөгет түрлері;
- Бөгет тісі;
- Бөгетсіз бас тоған;
- Бөгет имараттары;
- Бөгетті бас тоған;
- Бөгеттік су электр станциясы;
Дереккөздер
<references/>
{{#invoke:Message box|ambox}}{{#if:||{{#if:||}}}}
Мақала бастамасы | {{{article}}}}} мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар| Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.}} |
| Бұл үлгі мақалаларды автоматты түрде Үлгі:C қосады. {{#ifeq:Бөгет қырының ені|Документация||}}{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}} |{{#if:||{{#if::Санат:Үлгілер:Аяқталмаған мақалалар|}}}} }}