Балқаш-Алакөл ойысы бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Lake Balkhash satellite.jpg|thumb |Балқаш-Алакөл ойысы]]
'''Балқаш—Алакөл ойысы'''— [[Қазақстан]]ның оңтүстік-шығысындағы ірі тектоникалық құрылым. Негізінен [[Алматы облысы]]ның аумағында орналасқан. Солтүстігінде [[Сарыарқа]]мен, шығысында [[Тарбағатай]] жотасымен, оңтүстігінде [[Жетісу]] (Жоңғар) және  [[Іле Алатауы|Іле Алатауларымен]], батысында Желтау, [[Айтау]] тауларымен шектелген. Балқаш және [[Алакөл]] ойыстарына бөлінеді. Жалпы ұзындығы 800 км. Ені [[Балқаш көлі]]нің тұсында 300 км, [[Сасықкөл көлі (Алматы, Шығыс Қазақстан облыстары)|Сасықкөл]] маңында 100 км. Ойыс табаны қатпарланған палеозой шөгінділерінен, магмалық және интрузиялық жыныстардан түзілген. Оларды бор, палеоген, неоген және төрттік кезеңдердің [[континент]]тік борпылдақ жыныстары жапқан. Ойыстың көпшілік аумағын абсолют биіктігі 342 — 600 м [[Сарыесікатырау]], [[Лөкқұм]] (Лекқұм), [[Тауқұм]] сияқты төрттік кезеңнің құм алқаптары алып жатыр. [[Климат]]ы тым континенттік. Қысы қатаң, аязды. Қаңтар айының орташа температурасы (–12—14°С), бұрқасынды әрі үскірік аязды күндер (–30—35°С) жиі болып тұрады. Жазы ыстық, аңызақ әрі құрғақ. [[Шілде]] айының орташа температурасы 22 — 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 120 — 200 мм шамасында. Ойысты қоршап жатқан таулардан бастау алатын [[Іле]], [[Қаратал]], [[Ақсу]], [[Лепсі]], [[Аягөз]], [[Үржар]], [[Қатынсу]], [[Еміл]], [[Ырғайты]], [[Жаманты өзені]], [[Тентек]] өзендері ойыстың табанындағы Балқашқа, Алакөлге, Сасықкөлге, [[Жалаңашкөл]]ге құяды. Балқаш көліне құятын судың үштен екісінен астамы Іле өзенінің үлесіне тиеді. 3 — 10 м тереңдіктегі (кейде 100 м, [[Тауқұм]]да) жер асты суы көбіне тұщы келеді. [[Алакөл]] [[артезиан алабы]]нда арынды су қоры мол. Балқаш—Алакөл ойысында [[сексеуіл]], [[жусан]], [[бұта]], [[сораң]], [[өзен]] аңғарларын бойлай [[тал]], [[тораңғы]], [[жиде]] және [[құрақ]], [[қамыс бидайық]], астық тұқымдас өсімдіктер өседі. Өзен аңғарлары мен [[құм]] төбелер — қысқы мал жайылымы, тау бөктеріндегі жазық — суармалы егістік ретінде пайдаланылады.<ref>"Қазақ Энциклопедиясы"</ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}

[[Санат:Қазақстан географиясы]]


{{stub}}