Баланың екінші есімге ие болуы бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Баланың екінші есімге ие болуы''' - баланың [[лақап ат]] иеленуі. Ежелгі дүниетанымда баланың аты-жөні оның жанымен тікелей байланыста деп түсіндірілген. Егер оның ныспысын қаской күштер біліп қойса, оны дуалауы мүмкін деген ұғым болған. Баланың азан шақырып қойған атын айтпай, оны еркелетіп басқаша атау қалыптасқан. Мысалы, [[Абай Құнанбайұлы|Абай - Ибраһим]], [[Қабанбай батыр|Қабанбай - Ерасыл]], [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан - Мұхаммедқанафия]], [[Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев|Мұқағали - Мұхаммедқали]] т.б. Бала ержеткен күннің өзінде, оған өзгеше лақап аттар тағылатын болған. Басқаша айтқанда, ол кәмелеттік сынақтан өтіп, «алғашқы ерлігін» жасап, жұрттың көзіне түскенде оған «титул» ат таңылатын. Мәселен, [[Абылай хан|Әбілмансұр - Сабалақ]] деген есіммен ержетеді де, жекпе-жекте [[Шарыш|Шарышты]] өлтірген соң Абылай деген мәртебелі есім қойылады.

Көбінесе бала «өтпелі кезеңдерде» (іште, [[шілдехана]], [[Баланы қырқынан шығару|қырқынан шығу қарсаңында]], [[сүндет]]) тұрғанда сырт көзден оқшаулап, оның атын, жынысын жасырып, тұспал сөздермен жеткізеді. Үлкен адамдардың ішінде баласы бар жас келіншектің қалпын тура айтпай, «ішінде өкпесі бар», «бойында тікені бар» деп тұспалдап сөйлейтін әдеті, сәбиді «шикі өкпе», «тұя», «күл шашар», «төре» деп тергеу салты да осы негізде туған. Ұл бала туса - «құрық ұстар» (шырақ жағар), қыз бала туса - «кесте тігер» (ат байлар) деп ишарамен жеткізіп, жыныстық белгісін тура айтпайтын болған.

Адам қайтыс болганда оның шын атын айтып, жаназасын шығарады. Яғни пәни дүниеде адам жалған аттарымен жүреді де, бақилық болғанда алғашқы өмірге келгенде қойылған шын атымен аттанатын болған.<ref> Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2 </ref>

== Дереккөздер ==
<references/>

{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
{{stub}}
[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Терминология]]