Байқағыштық бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Байқағыштық''' — [[адам]]ның  қандай да бір нысанаға назарын аудара білуі, құбылыстар  мен заттардың елеулі, өзіне тән, сонымен бірге аса елеулі емес  қасиеттерін байқай білу және  қабылдау.<ref name=s1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Педагогика]] / О 74 Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: "ЭКО" ҒӨФ. [[2006]]. - 482 б.  ISBN 9965-808-85-6</ref> Адамның [[жақсы]] [[қасиет]]терінің бірі. Ол көп аңғарылмайтын, мән берілмейтін нәрселерге ерекше [[зейін]] қою түрінде көрініс береді. Оған ие болу жіті көру мен қалтқысыз естуді, бір зат пен екінші заттың байланысын аңғара білуді қажет етеді. Байқағыштық [[қасиет]] адамның [[өмір]] сүрген ортасына, алған [[Тәрбие|тәлім-тәрбие]]сіне, мамандығына, айналысқан кәсібіне де байланысты. Мысалы, [[аңшылық]]ты кәсіп еткен адамдар басқаларға қарағанда аң-құстың ізіне қарап, оның түрін, дене бітімін, т.б. қасиеттерін жақсы ажыратады. Байқағыштық — өмірдің әр саласы үшін өте қажет. Ол, әсіресе, [[ғылыми]] жұмыста, [[ақын]]-[[жазушы]]ның өмірінде, әскери және мұғалімдік қызметте ерекше орын алады.
::[[Aдам]]ның жақсы [[қасиет]]терінің бірі. Байқағыштық кез келген уақытта көзге ілінбейтін, ілінсе де оған көбінесе [[мән]] берілмейтін нәрселерге ерекше [[зейін]] қоюшылық. ''Мәселен'', [[бүркіт]] пен [[таз]]ының арасындағы шайқастың ұсақ-түйектерін тек [[жақсы]] аңшы ғана байқай алады. Осы суретті [[А.Құнанбаев]] ''[[«Қан сонарда бүркітші шығады аңға»]]'' деген [[өлең]]інде жақсы көрсеткен: ''«Біреуі көк, біреуі – жер тағысы, Адам үшін батысып қызыл қанға, Қар аппақ, бүркіт қара, түлкі қызыл, Ұқсайды қаса сұлу шомылғанға»'' - [[«қар аппақ»]], [[«бүркіт қара»]], [[«түлкі қызыл»]] деген тіркестерде кез келген адамға байқала бермейтін көріністер сөз болып отыр. Мұндай сөздерді осы [[нәрсе]]ні өте жетік білетін адам ғана айта алады. Байқағыштық жаңа [[факт]]ілерді білуге құмарлықты, олардың егжей-тегжейін білуді, адамның әрдайым қабылдауға даярлығын тілейді.
Сонымен қатар жіті көру мен қалтқысыз естуді, бір [[зат]] пен екінші заттың байланысын аңғара білуді қажет етеді. [[Байқағыш]]тық [[қасиет]] – адамның өмір сүрген ортасына, алған [[тәлім]]-[[тәрбие]]сіне, [[маман]]дығына, айналысқан кәсібіне байланысты. Осы айтылғанды да көптеген фактілер дәлелдейді. ''Мәселен'', [[Австралия]]ның [[абориген]] [[тайпа]]сының балалары шөл даладағы мың сан ''«белгілерді»'' қатесіз оқи алады, құмға түскен ізге қарап, көптеген '«құпия сырларды»'' ашады. Олар қандай [[құс]]тың ізі суатқа келетінін, [[кенгуру]]дың тырнағы тиіп, аударылып түскен жалпақ [[тас]]тың жерге қарап жатқан бетінің [[аз]]-[[маз]] өзгергенін, ізге иқарап адамның оң иығында [[ауыр]] заттың барлығын, бойының ұзындығын, денесінің салмағын табады.  Байқағыштық – өмірдің әр саласы үшін өте қажетті қасиет. Байқағыштық әсіресе ғылыми жұмыста, мұғалімдік қызметте, ақын-жазушының өмірінде ерекше орын алады. Қабылдаудың кейбір түрлері ''[[(көру, есту, қозғалыс, сипай сезу)]]'' түйсіктердің түрлеріне қарағанда күрделі болады. Демек, қабылдауда бірнеше анализаторлар бірлесіп жұмыс істейді. Мәселен, қозғалыс анализаторының қабылдаудың барлық түрінде де кездесетіндігі біздің осы айтқанымызға дәлел бола алады.


[[Санат: Психология]]






<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Педагогика]]
[[Санат:Терминология]]
[[Санат:Мәдениет]]


{{stub}}