Ақсақалдар Соты бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Ақсақалдар соты ''' — дәстүрлі қазақ қоғамында қалыптасқан билік [[институт]]ы, ежелгі құқықтық реттеу пішімдерінің бір түрі. Тілі мен діні, [[тағдыр]]ы мен тарихы — бір, мәдениеті мен тұрмысы — ортақ тайпалардың бір-бірімен араласуының, [[тайпа]]лық ерекшеліктері жойылып, ұлттық ұйысу процесіне аяқ басуы кезінде қазақ халқының саяси-әлеуметтік, экономикалық тұрмысы ғана емес, [[құқық]]тық мәдениеті мен санасы да саралана түсті. 8-9 ғ. халықтық танымға ислам дінінің енуі ерекше рухани-мәдени құбылыс болды. Ежелден келе жатқан құқықтық қағидалар мұсылмандық құқықпен астасып, елеулі қоғамдық мәнге ие болды. Осы кезеңдерде Ақсақалдар сотының рөлі арта түскен. Ақсақалдар соты халықтың дәстүрлі құқықтық мәдениетіндегі “ата-баба жолы”, “жөн-жосық”, “жол-жоралғы”, “кәде-қаумет” секілді қалыптасқан қағидалы ұғымдарды мансұқ етпей, ел ішіндегі дау-дамай, талас-тартыстарды шешу, төрелік уәж айту барысында [[шариғат]] заңдарымен ұштастыра, икемді түрде пайдаланып отырған. Ақсақалдар [[сот]]ының ережелері жөн-жосық, жол-жоралғы, реттерге т.б. бөлініп, ауыздан ауызға, ұрпақтан ұрпаққа тарап, сақталып келген. Көпті көрген, көкірегі сергек ру ақсақалдары даулы, қайшылықты мәселелер туындаған ретте кеңес құрып, осы ережелерге сәйкес мәселенің ортақ шешімін, пәтуалы бітімін тапқан, кесімді уәжін айтқан. Қазақ қоғамында заң шығарушылық қызмет міндетін атқарған Ақсақалдар соты билер төрелігінің, ресми сот билігінің ықпалы артуына байланысты бастапқы мәнін жоғалтып, тек [[ағайын-туыс]] арасындағы отбасылық-тұрмыстық мәселелердің шешімін табумен ғана шектеліп қалған.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
 ISBN 9965-32-491-3</ref>
==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақстан мәдениеті]]


{{Stub}}