Автомобильді сатып алу және оның құжаттарын дайындау бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Автомобиль]]ді сатып алу және оның құжаттарын дайындау. Автомобильді сатып аларда оның келешекте пайдалануға қолайлы моделін іріктеу керек, демек жолдың қандай екендігі, автомобильге техникалық қызмет көрсету станциясында жөндеудің мүмкіндігі, [[бензин]]нің қажетті сортының болуы т. б. ескерілуі тиіс.

[[Автоәуесқой]]лар автомобильге қоса берілетін нұсқаудағы тізімге сәйкес оның комплектісінің түгелдігін, қорабы мен [[Доңғалақ|доңғалағының]] механикалық зақымдалудан амандығын, сондай-ақ [[двигатель]]дің, бақылау [[прибор]]ларының, жарық көздерінің, шыны тазалағыштардың, жылыту жүйелерінің, әйнек көтергілердің жұмыс істеуін тексеруі қажет. Машинаның ақаусыздығына көз жеткізу үшін оны сауда қызметкерлерін қатыстыра отырып, жүргізіп сынаған жөн.

Автомобильді жасап шығарушы заводтың келілдік шарты және оған талап қою жолдары нұсқауда көрсетілген, ал нұсқау автомобильші сатып алу кезінде қоса беріледі; автомобиль иесі онда көрсетілген нұсқауларды бұзса, ол заводтан кепілдік шартын орындауды талап ету құқығынан айырылады.

Автомобильді сатын алғаннан кейін '''48''' сағат мерзім ішінде оны [[Мемлекет]]тік [[автоинспекция]]сының тіркеуінен (есепке қою) өткізу керек. Машинаға нөмірлік таңба және техникалық паспорт алғаннан кейін ғана оны пайдалануға рұқсат етіледі.
=== Жаңа автомобильді техникалық бабына келтіру ===
----
'''''Бабына келтіру''''' дегеніміз — автомобильді алғашында '''1500'''—'''2000''' км-ге дейін жүргізіп байқайтын кезең.

Осы кезеңде барлық механизмдер бөлшектері (детальдары) өзара үйлесіп неғұрлым интенсивті жұмыс атқарады, сондықтан автомобильді, әсіресе двигательді техникалық бабына келтіру кезінде ерекше ұқыптылықпен қараған жөн.

Двигательді қыздыру кезінде де, сондай-ақ оның қозғалысы кезінде де иінді біліктің тым баяу немесе тым шапшаң айналуына жол бермеу керек. Бірінші жағдайда қажалатын бөлшектерге май жеткілікті мөлшерде келіп үлгірмейді, ал екінші жағдайда бөлшектердің жанасатын жерінде қажеттен артық жылу пайда болады. Мұның бәрі бөлшектерді тез істен шығаруы мүмкін. Егер машина жол қиындығына кезікпесе, яғни қалың құм мен қардан, батпақтан, тік өрден және байқалардан аулақ болса, онда бөлшектерге аралық күш түсу мүмкіндігі азаяды.

Әрқашанда машинаны қажетті беріліске (передача) дер кезінде қосып, двигательдің «'''зорыға'''» жұмыс істеуіне, яғни оның көп күш түскен кезде баяу айналуына жол бермеу керек. Мұның, ең алдымен, жиі айналымды двигательдермен жабдықталған автомобильдерге қатысы бар. Автомобильдерді техникалық бабына келтірген кезде бөлшектер үйлесімді жұмысқа түсіп қана қоймай, сонымен қатар олардың кейбіреулері ішінара [[деформация]]ланады (пішінін өзгертеді), яғни бұранда мен тығыздағыш аралық төсем салады.

Алғашқы жол жүргенде бұрапдалық қосылыстардың бекіткіштерін тексеру және автомобильдің негізгі тораптарының атқаратын жұмысына зер салып қадағалау керек. [[Тежегіш жетегі|Тежегіштер]] ерекше көңіл аударуды талап етеді. Әдетте тежегіш қалыптарының дұрыс реттелмеуінен, яғни олардың қозғалыс кезінде үйкелуінен тежегіш барабандары шамадан тыс қызып кетеді. Мұндай жағдайда доңғалақты бөлек алып, қалыптарды қарал шығу керек. Егер олардың аздаған жері ғана барабанға тиетін болса, онда оның түйісетін аумағын көбейту үшін деңес жерін егеп тастаған жөн.

Автомобильді техникалық бабына келтіру барысында алдыңғы доңғалақтың күпшегі қызып кетпеуін бақылаған дұрыс. Егер оның қатты қызып кеткендігі байқалса, онда күпшек гайкасының қалай бекітілгендігіне әрі [[подшипник]]тердегі [[май]] дыңбар-жоғына көңіл аударған жөн. Алдыңғы доңғалақта люфт пайда болған жағдайда да нұсқауда көрсетілген талапқа сәйкес шешім жасау керек. Машинада ақау байқалғанда немесе бөгде шу пайда болғанда, оны тоқтатып, бөгде дыбыстық себебін анықтап алған жөн. Бұдан әрі қарай жүру-жүрмеуді, ақаулы сол жерде түзетуді немесе машинаны сүйретіп алып кетуді тек осыдан кейін ғана шешуге болады.

Автомобильді пайдалану. Автомобильдің сенімділік, қызмет мерзімінің ұзақтығы мен үнемділігі көбінесе нұсқау талаптарының, жолда жүру ережелерінің және дәл осы автомобильді жүргізу үшін ұсынылатын әдістердің қалай орындалатындығына байланысты болады.

'''Агрегаттар мен тораптардың қалыпты жұмыс атқаруын қамтамасыз етуге қажетті негізгі шарттардың бірі''''' — машиналық нақ осы түріне сәйкес келетін [[Жанармай қоры|жанармайлау]] материалдарын қолдану болып табылады. Бір маркалы бензинді екінші маркамен тек заводтың кепілдемесіне сәйкес қана ауыстыруға болады.

Белгіленген бензиннің орнына [[октан]] саны (ол белгіленген маркада цифрмен көрсетілген, мысалы''' А-72, АИ-93''') өте төмен басқа бензинді пайдалануға рұқсат етілмейді. Мұндай ауыстыру двигатель [[цилиндр]]лерінде детонация туғызады (әсіресе күш көбірек түскен кезде, металдың тарсылы күшейеді). Детонациялы двигатель ұзақ жұмыс істемеген күннің өзінде поршеннің күйіп кетуіне, клапандардың, кривошипі шатун тобы бөлшектерінің мерзімінен бұрын тозуына немесе бөлінуіне және басқа ақауларға әкеп соқтыруы мүмкін.

Кестеде көрсетілмеген, бұрын шығарылған автомобильдердің («Запорожец» 965 А және «Запорожец» 966 В, «Москвич-407» және «Москвич-403», «Волга» ГАЗ-21Р, «Победа» М-20) двигательдері А-72 маркалы бензинді пайдалануға есептелген (оны А-76 маркалы бензинмен ауыстыруға болады).

Двигательді, беріліс қорабын, [[трансмиссия]]ны, руль механизмін майлауға сәйкес келмейтін майды қолдану машина бөлшектерінің мерзімінен бұрын тозып, істен шығын қалуына әкеп соқтырады.

Волга автозаводының іске қосылуына байланысты «Жигулилерге» арналып шығарыла бастаған ең жоғарғы, сортты майлау материалдары мен сұйықтар бұрын қолданылып келген материалдарды бірте-бірте ығыстырыл шығаруда. Жаңа майға немесе сұйыққа көшкенде автомобильдің тиісті жүйелері мен тораптарын тазалап жуу қажет, сонда олардың ескі май құрамдарымен араласуына жол берілмейді.

Майлау жүйесін арнаулы '''ВНИИНПФД''' майымен, салқындату жүйесін тазартылған сумен, тежегішті «Нева» сұйығымен тазартып жуады.

Автомобильді пайдалалғанда шинаны дұрыс күтіп ұстаудың, баптаудың маңызы өте зор. Оның тозуы бірқатар себептерге, соның ішінде [[камера]]дағы қысымға байланысты болады. Егер қысым қалыптағысынан (нұсқауда көрсетілгеннен) кем болса, онда шинаның бүйірлеріне шамадан тыс күш түседі, осының нәтижесінде корд жіптері ыдырайды да, шина бүлінеді.

Мұндай жағдайда шина протекторы біркелкі тозбайды, яғни протектордың жол жиегіне тиетін бүйірлері оның орталық бөлігіне гөрі едәуір тез тозады. Шиналардағы қысым шамадан тыс артық болғанда, керісінше барлық күш [[протектор]]дың орталық бөлігіне түседі, соның салдарынан протектордың негізінен жолға тиетін орталық бөлігі тозады.

Мұнымен қатар артық қысым жіберілген шина автомобильдің орнықтылығын (әсіресе тайғақ жолда) едәуір нашарлатады, өйткені шинаның жолға тиетін табанының ауданы азайып кетеді.

Шинадағы қысымды салқын күйінде (әсіресе ұзақ сапарға шығар алдында күн сайын тексеру қажет). [[Манометр]]дің көрсеткішіне сенімді болу үшін, оны басқа манометрдің көрсеткішімен үнемі салыстырып отыру керек. Автомобильдің жүру жылдамдығы неғұрлым жоғары болса, шина соғұрлым тез тозады. Егер тас төселген жақсы жолмен жоғары жылдамдықпен ұзақ жүру қажет болса, онда шинадағы қысымды қалыптағыдан гөрі '''0,1—0,2''' атмосфераға арттыруға болады, бұл шинаның жақсы сақталуына мүмкіндік береді.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990  ISBN 5-89800-008-9</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}


[[Санат:Тұрмыс]]


{{stub}}