Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздері бетінің бастапқы мәтінін қарау

[[Сурет:Windows 7.png|thumb|300px|''[[Windows 7]] жұмыс үстелі '']]
[[Сурет:Windows 7 Flip 3D.jpg|thumb|300px|''[[Windows]] 7-дегі Windows Flip 3D'']] 
[[Сурет: Windows Update Center screenshot.png|thumb|300px]]
[[Windows]] жүйесіндегі жұмыс істеу негіздерінің басталу уақыты [[1981]] жылы MS(PC)-DOS операциялық жүйесі [[IBM]] [[дербес компьютер]]лермен бір мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырылған болатын. MS-DOS операциялық жүйесі тек бір адамның жұмыс істеуіне арналған болатын және бір мезетте тек бір мақсатты ғана шешетін, оның үстіне [[MS-DOS]] [[операциялық жүйе]]сі [[компьютер]]дің тек 640 кб жедел жадын ғана (RAM) пайдалана алатын еді.

[[Адам]] мен [[компьютер]] арасындағы байланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни пайдаланатын негізгі [[интерфэйс]] рөлін MS-DOS жүйесінде командалық жол атқарды. Бұл жол арқылы MS-DOS жүйесі мен адам арасындағы сұхбат ыңғайсыз жүргізіледі, ЭЕМ-ді басқаруға арналған қажет жүзден астам командалар пернелерден енгізіліп барып орындалады. [[Командалар]]ды жазу тәртібі өте күрделі деуге болады, кейде бір команданы орындау үшін ондаған [[символ]]дарды теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен тек маман [[программалаушылар]] ғана тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дәрежеге көтеріле алмайды. Жүйелік [[программа]]лық қоршаулар негізінен компьютердің [[файл]]дық жүйесімен жұмыс істеуді жеңілдетті, яғни қажет информацияны жылдам әрі жеңіл тауып, оның мазмұнын қарауға және жұмыс істеуге өз септігін тигізді.

==Негізгі функциялары==
Кез келген операциялық жүйе сияқты [[Windows]] ортасының негізгі [[ядро]]сы, жедел жадты басқаратын ішкі жүйесі, файлдық жүйесі, енгізу-шығару құрылғыларымен жұмыс істейтін [[драйвер]]лері, т.б. жүйелері бар. 

''Ол жұмыс кезінде мынадай мәселелердің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:''
*компьютердің барлық аппараттық құрал-жабдықтарын басқару;
*файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету;
*қолданбалы программаларды іске қосу.

''Бұған қоса [[WINDOWS]] жүйесі:''
*бір уақытта бірнеше программалардың жұмыс істеуін;
*әр түрлі программалар арасында мәліметтер алмасуын;
*масштабталатын шрифтерді сүймелдеуді;	
*[[мультимедия]] мүмкіндіктерін пайдалануды;
*біріңғай анықтамалық жүйе жұмысын қамтамасыз ете алады

==Негізгі ұғымдары==
[[Терезе]] — экранның төртбұрышты қоршаулы аймағы. Онда әр түрлі программалар орындалады. Кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару әрекеттері жүргізіледі. Терезе шекаралары- бұл терезенің периметр бойынша өтетін тік және көлденең сызықтар. Қолданбалы программа терезесі-бұл терезеде негізгі қолданбалы программалар жұмысы атқарылады. Ол экранның бөлігін немесе оны толық алып тұра алады. Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса береді. Мұнда кез келген қолданбалы программаның өзіне тән жұмыс істеу терезесі болады, бірақ олардың негізгі элементтері бірдей болып жасалған. Егер терезені жбатын болсақ, дәл сол уақытқа дейін екпінді күйде болып жұмыс істеп тұрған программаың жұмысы да аяқталады.   

Кез келген терезенің белгілі бір шектеулі мөлшері болады, сондықтан информация көп болса, ол терезеге симай қалады. Мұндай жағдайда терезенің оң жақ шетінде (төменгі шетінде) айналу сызықтары деп аталатын элемент пайда болады. Бұл элементтің пайда болуы осы мезетте терезе ішіне симай сыртта орналасқан информацияның бар екенін көрсетеді.

;Экран бетіндегі программалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш түрлі болады:
*толық экранды терезе, яғни терезе экранды толығымен алып тұрады;	
*қалыпты күйдегі терезе, яғни терезе экранның белгілі бір бөлігін алып тұрады;
*белгіше (пиктограмма) түрінде, яғни терезе кішірейтіліп белгішеге айналып кеткен.

==Негізгі технологиялық принциптері==	
Енді [[Windows]] ортасының [[DOS]] [[технология]]сында кездеспейтін кейбір технологиялық принциптерін атап өткен жөн болар.
 
[[Жұмыс]] істейтін әрбір адамға арналған стандартты интерфейс. MS – DOS операциялық жүйесінде жазылған программалардың өзіндік интерфейсі болған еді, олар: [[меню]] жүйесі (көлденең, сырғып түсетін, қалқып шығатын, иерархиялық), сұхбаттасу тәсілдері (мәліметтер енгізу, варианттарды таңдау) және т.б. 
 
Мұндай тәсіл жаңа программаларға көшкен сайын әрбір адамға қайтадан оқып-үйрену қажеттілігін туғызатын. Бірақ көптеген ірі [[фирма]]лардың программалық өнімдернің бәрінде де тұрақты пайдаланылатын тұрақты пайдаланылатын тұрақтыарасында алшақтық жетіп артылатын. Ал [[Windows]] жүйесінде көптеген іс-әрекеттер программалардың әр түрлілігіне қарамастан біртектес командалар арқылы орындалып, бірдей терезелер көмегімен өңделетін болып, ортақ технология іске асқанын практика жүзінде көрсете білді. Бұл принцип бойынша графикалық технологиядағы көптеген операцияларды орындау үшін тышқан сілтемесі [[экран]] элементіне апарып, оның сол немесе оң батырмасын шерту жеткілікті. 

;Бұл тәсілмен төмендегі әрекеттерді орындауға болады:
*программа немесе құжат терезесінің аумағын кішірейту, үлкейту және бұрынғы қалпына келтіру;
*көлденең орналасқан меню командаларын таңдау;
*экранға шығатын меню командаларын таңдау;
*аспаптар тақтасы командаларын таңдау;
*мәліметтері бар тізімнің бір жолын белгілеу;
*командалық батырманы басу, таңдау;
*ауыстырып қосқыштың мәнін өзгерту;
*мәтіндік информацияны енгізу кезінде курсордың орналасу өзгерту;
* мәтін енгізілетін өріс жолдарының бірін таңдап, оған мәлімет енгізу және көптеген басқа әрекеттер.

Программалар терезесінде құжатпен жұмыс істеу барысында бізге үнемі [[мәтін]] фрагменттерімен, үзінділермен (текстің белгілі бір бөлігімен, суретпен, кестелермен) әртүрлі операциялар орындауға тура келеді. Ол операциялар мынадай іс-әрекеттерден тұрады: - [[фрагмент]]ті көшіру, тасмалдау жою, олардың шрифтерін мөлшерін өзгерту, жиектеу, кейбір жерлеріне көлеңке түсіріп қараңғылау т.б. Мұндай [[операция]]лар екіге бөлініп орындалады. Ең алдымен біз фрагментті белгілеп алуымыз керек. Оның түріне немесе программа талабына сай фрагментті әр түрлі тәсілдермен белгілейді. Мысалы, мәтін бөлігін (символды, сөзді, жолды, абзацты, т.б.) [[тышқан]]ның көмегімен немесе арнайы перне және бағыттаушы тілсызық символдар арқылы белгілеп алуға болады. Графиктік түрдегі фрагменттің белгілеуде, әдетте қайшымен қиюды қолднанады.

Егер белгілеу барысында қандайда бір қате жіберілсе, онда фрагментті тыс жерде (ал кейде фрагменттің өзінде де) тышқанды жай шерту жеткілікті – мұның нәтижесінде белгілеу әрекеті алынып тасталынады, яғни орындалмайды.

;Жұмыс істеуді жаңадан үйреніп жүргендер ешбір обьектіні белгілеместен команда орындауға тырысады. Мұндай істің нәтижесі қандай болмақ? 
*кейде бұл команда орындаусыз қалады (мысалы буферге жоқ фрагментті алуға болмайды); 
*кейде команда ескерілмей еленбей де қалады (мысалы шрифті өзгертуде); 
*кейде команда үнсіз келісім бойынша орындалыпта кетеді. 

Сондықтан осындай қателерден аулақ болу үшін фрагментті алдын ала белгілеп алуды ешқашанда естен шығармау керек?

Мысалы егер де суреттің бір бөлігі қайшымен қиылып белгіленген болса, ондатышқан курсорын сол сурет бөлігіне жеткізіп, сол немесе оң жақ батырмасын баспы тұрып, жңа орынға бекітеді. Егер оны ауыстыру барысында пернесін басып тұратын болсақ онда жаңа орынға сол сурет фрагментінің көшірмесі орналасады. Осындай жолмен үнемі көшіру мен орнын ауыстыру амалдарын қатар қолдануға тура келеді. Мыс көп элементтерұқсас болып келеді күрделі схеманың суретін салу үшін оның бір элементін сызып алып (айталық тіктөртбұрыш) сонан соң режимінде оның санын көбейте отырып, көшірмесін алуға болады. Ақырында осы әдіспен тасмалдау режимінде экрандағы элементтердің шеттерін тегістеп түзетуге болады.

Үлкейтілмеген терезелер мен шартбелгілердің орнын ауыстыру Көп жағдайларда тышқанның сол жақ батырмасымен бірге [[CtrI пернесі]]н бассақ, онда программалық элементтерді бір топтан екінші топқа көшіруге болады; графикалық редактордың жұмыс аумағындағы суреттің белгіленген фрагменттің жаңа орынға ауыстыру немесе оның көшірмесін алу. 

;Әдетте, мұндай фрагмент ролін көбіне басқа [[график]]тік файлдан мәтіндік құжатқа қойылуға тиіс бейне суреттер атқарады;
*[[Word редакторы]]нда мәтіндік информацияның белгіленген фрагментті басқа жерге ауыстыру немесе оның көшірмесін алу;
*Суреттер мен кестелердің орнын ауыстыру және көшірмелерін алу;
*Мәтін беттеріндегі абзацтың жаңа жолын және оның оң жақ, сол жақ шекараларын көлденең сызғыштың жоғарғы және төменгі кішкене үшбұрыштың тасмалдау арқылы тағайындау;
*Дайын шартбелгілер жиынынан әрбір адам өзі қолданатын құрал-саймандар тақтасын құрастыру.

Қазіргі жүйелерде әдісін программалаушылар да жиі пайдаланыладыолар әртүрлі обьектілер жиынынан өздерінің программаларын балалар кубиктерінен суретбейнелер жинаған тәрізді құрастырады. Экранда мәтіндік құжатты баспаға дайындау кезінде символдар бейнесін басылып шыққан қағаз бетіндегі символдармен бірдей болады. Бірақ мұнда көңіл аударарлық сәттер де жоқ емес. [[Windows]] жүйесі символдардың экранда бейнеленген олардың шеттерін нықтап анық етіп көрсетеді, ал қағазда таңбалар бейнесі дәл экрандағыдай болмай қалуы да мүмкін.Бұларды бірдей етіп көрсету үшін арнаулы операциялар қолданылады, олар туралы мәтін редакторларын оқу кезінде айтылады.

==Жұмысты аяқтау==
МS (PC) DOS жүйесінде немесе сол тәрізді басқа операциялық орталарда [[компьютер]]ді сөндіру ісі оп-оңай орындалады, оның ток келетін қосқышын ажыратса болатыны. Бұл мезетте кейбір прграммалар жұмысын ісьтеп жатса істеп жатса да, бұлай ағыту ешқандай келеңсіз жағдай тудырмайды.

Ал [[Windows]] жүйесімен жұмыс істеу барысында компьютерді өшірмес бұрын мынадай әрекеттерді жұмыс істеу барысында компьютерді өшірмес бұрын мынадай әрекеттерді орындау қажет.
*жұмыс істеп тұрған программаларды жабу (аяқтау);
*[[Windows]] шығып жұмысты аяқтау ісін орындау..

Тек осыдан кейін компьютер өшіріледі Неге бұлай? [[Windows]] жүйесі комьпютер құрылғыларын толықь пайдаланып оларды толық басқарып отырады. Бұл сәттерде [[Windows]] уақытша пайдаланылатын файлдарды типі ТМП болып келетін файлдар) жасап алады. [[Windows]] жұмысты дұрыс аяқтаса ол файлдар өз-өзінен жойылады. Егер жұмыс жұрыс аяқталмаса ол файлдар дискіде сақталып қалып, біраз орын алып тұрады.

Сондықтан [[Windows]] жүйесінің тұрып жұмысты аяқтау үшін мынадай әрекеттер орындалуы тиіс. Бұл батырма бастапқыда тіктөртбұрышпен қоршалып белгіленіп тұрады бұл оның үнсіз келісім бойынша таңдалып тұрғанының белгісі Енді [[Enter пернесі]]н бассақ компьютер сол батмаға с [[Windows 95]] жүйесінде сәйкес программаны орындайды.

{{бастама}}
{{уики}}
[[Санат:Ақпараттану]]
[[Санат:Microsoft Windows]]
[[Санат:Компьютер]]