Үшбас (үңгір) бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''Үшбас''' — кейінгі [[палеолит]] бұйымдары жинастырылған [[үңгір]]. [[Оңтүстік Қазақстан облысы]] [[Созақ ауданы]] [[Әулиетоғай]] үңгірінен табылған. Теңіз деңгейінен 700 м биіктікте, [[Үшбас өзені]]нің оң жағалауындағы жарқабақта орналасқан. 

1958 жылы [[Қаратау палеолит отряды]] (жетек. [[Хасан Алпысбаев|Х.Алпысбаев]]), 1968 жылы геолог Б.А. Волчков зерттеген. 

Үңгірдің шығыстан батысқа қарай ұзындығы 20 м, биіктігі 1,5 — 2 м. Одан әрі [[үңгір]] едені бірден жоғары көтеріледі де, ені 0,8 — 1 м-дей, ұзын 11 м-ге жуық қуысқа айналады. Зерттеудің алғашқы жылында кірер ауызға тікқазба түсіріліп, шеті жонылған кескіш, шақпақ тас жаңқалары, сүйек бігіз, бұрғыланған сүйек бөліктері, сондай-ақ кейінгі палеолиттік [[фауна]] кешеніне жататын бірқатар түз аңдарының ([[мүйізтұмсық]], [[бизон]], [[киік]], [[түлкі]], [[қарсақ]], т.б.) сүйектері табылған. 

1968 ж. жүргізілген зерттеуде көлемі 1,3×1×0,85 м тікқазба (шурф) түсіріліп, үңгірдің тарихи стратиграфиясы алынды. Қазба жұмыстары 4 мәдени қабатты анықтап берді. Одан бірнеше ошақ орындары, хайуанаттар сүйектері, қатарынан түсірілген 10 тісі бар ұзын тас (материалы-алевролит) аршылып алынған. Трассолог С.А. Семеновтың айтуынша, соңғы құрал еңбек операцияларына пайдаланылмаған. Ф.П. Григорьев, Б.А. Волчков сынды зерттеушілер аталмыш бұйым есептеу үшін қолданылған деп пайымдайды. Ойық тіс түсірілген бұл есептеу құралы [[Қазақстан]]ды мекендеген кейінгі [[палеолит]] адамдарының дүниетанымы туралы нақты мәліметтер береді. [[Еуразия]] аумағында осындай бұйымдар табылған [[ескерткіш]]тер өте аз ұшырасады. Сондықтан да Үшбас археологиялық нысанының әлемдік тарихтағы орны өте зор.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

[[Санат:Қазақстан үңгірлері]]
[[Санат:Палеолит]]
[[Санат:Оңтүстік Қазақстан облысы географиясы]]