Қазақ эпосы және революцияға дейінгі фольклор бетінің бастапқы мәтінін қарау

'''«Қазақ эпосы және революцияға дейінгі фольклор» («Казахский эпос и дореволюционный фольклор»)''', [[Мұхтар Әуезов]]тің [[мақала]]сы. 1940 ж. Мәскеуде [[Соболев Леонид Сергеевич|Л. Соболевтің]] редакциясымен шыққан ''«Песнь степей»'' атты [[қазақ әдебиеті]]нің антологиясына жазған кіріспе (11-16-беттер). Әуезов мақаланы қазақ эпосы туралы әңгімелеуден бастап, батырлық жырлар қатарына'' «Орта Азия мен Қырым-Еділ көшпелі тайпапарында ежелгі заманда болтан нақтылы тарихи окиғаларды»'' жатқызады. Бұл ретте ''«Тоқтамыс пен Темірдің тұсындағы Алтын Орданың құлауы (Едіге туралы жыр), Иван Грозныйдың Қазанды алуы (Шора Нәріков немесе Қобыланды туралы жыр), аралас рулар - қазақтар мен ноғайлылардың бірлөскен шапқыншылыктары (Сайын туралы жыр, Алпамыс туралы жыр), Қырым хандығындағы өзара соғыстар (Тартын туралы жыр)»'' сиякты тарихи оқиталарта байланысты ''«бұрынғының батырлары»'' туралы жырларды атап етеді. Жырлардың қай уақытта пайда болып, кім шығартандығы белпаз екендігін, бұлардың кейіпкерлері қазақ емес, ''«Ноғайлыдан шыққандар»'' екендігін атай отырып, батырлар жырларының бастапқы нұсқалары қазақтың, дербес саяси одаты құрылмаған, қазақ халқының этникалық негізін құратан рулар әлі Алтын Орда, Қырым және Қазан хандықтары құрамында кеңінен танылған «''Ноғайлы''» есімімен белгілі болған көзге тұспа-тұс келгендігіне назар аударады. Осы орайда ''«[[Қобыланды Батыр|Қобыланды батыр]]»'' мен ''«[[Ер Тарғын]]»'' нұсқаларын еткен тасырда атақты ақын Марабай жырлағаны белгілі болтанын мәлім етеді де, солай бола тұрса да, Марабайдың езі жырлатан қай жырда болсын есімін атаматанын, бұл тек осытан куә болтан адамдар аркылы ғана жеткенін айтады. Одан әрі автор ''«[[Қозы Көрпеш - Баян Сұлу|Қозы Көрпеш - Баян сұлу]]»'', ''«[[Қыз Жібек]]»'', ''«[[Айман-Шолпан|Айман - Шолпан]]»'' сияқты ғашықтық жырларға тоқталып, идеялық, мазмұндық және тақырыптық ерекшеліктерін сөз етеді. Қазақ ауыз әдебиетінің тұрмыс-салтына байланысты туған көптеген шағынжанрларына жеке-жеке тоқталған. Суырыпсалма ақындық өнердің бұл дәстүрі Октябрь революциясынан кейін қазіргі халық поэзиясының тамаша өкілдерінің бір топ шоғырын елге танытқандығын мақтаныш сезіммен жазады.<ref>Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8</ref>

==Дереккөздер==
<references/>

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]


{{Stub}}