Есік Алтын адамы бетінің бастапқы мәтінін қарау

{{мағына|Алтын адам}}
[[Сурет:Golden Man in Central State Museum of the Republic of Kazakhstan.jpg|thumb|right|200px|Қазақстан Орталық мұражайы]]
«Алтын адам» — [[1970]]-ші жылдарының басында [[Есік]] қорғанында — [[сақтар]] тайпасының жас [[көсем]]інің [[зират]]ы табылды.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref> Дәлірек айтқанда: [[Алматы облысы]] [[Есік]] қаласының солтүстігіндегі [[Есік өзені]]нің сол жақ жағалауындағы [[темір дәуірі]]нен сақталған сақ обасынан табылған алтын киімді сақ жауынгерінің мүрдесі. [[1969]]-[[1970]] жылдары археолог [[Кемел Ақышев|К.А. Ақышев]] тапқан. 

== Қабырдың сипаттамасы ==
{{main|Есік обасы}}

Топырақ қорғандармен ұштасып жатқан қорым солт-тен оңт-ке қарай 3 шаршы км жерді алып жатыр. 40-тан астам обадан тұратын қорымның оңтүстік шетінде биіктігі 6 м, диаметрі 60 м үйінді төбе астынан екі қабір ашылды. 

Біреуі ертеректе тоналған. Екіншісінен жасы 17-18 шамасындағы сақ жауынгерінің мүрдесі ашылды. Қабір [[шырша]] бөренелерден жасалған, көлемі 3,3х1,9 м, биіктігі 1,5 м, сол жақ бөлігіне қойылған сақ жауынгерінің басы батысқа қаратылып жатқызылған. Қабірдің оңтүстік және батыс шеттерінде металл, қыш, ағаштан істелінген ыдыстар, зергерлік бұйымдар қойылған. 

Қабір ағаш қақпақпен жабылып, темір құрсаулармен бекітілген, еденіне тақтай төселген, ал адам қойылатын жеріне алтын жапсырмалармен безендірілген төсеніш салынған.

== Алтын адамның сипаттамасы ==
Алтын адам киімі 4 мыңға жуық алтын әшекейлермен безендірілген. Әшекейлер [[барыс]], [[бұлан]], [[таутеке]], [[арқар]], [[ат]], түрлі [[құс]] бейнелерін беретін “хайуанат нақышында ” жасалған. Бас сүйектің сол жағынан жаһұт тастармен әшекейленген алтын сырға табылды. Бас киімі кейінгі қазақ киімі үлгілеріне ұқсас, биік, шошақ төбелі, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, іш көйлегі, көкірегінің тұсы, жеңі алтын тоғалармен өрнектелген, саусағында екі алтын жүзік, камзолы құрастырылмалы ауыр белбеумен буылған. Белбеуге аңға ұқсас бейнелер, 16 тоға жапсырылған, оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар — [[ақинақ]], шалбар балағы да алтын тоғалармен әшекейленген. 

Қорған қазбалары [[Қазақстан]]ды [[5 ғ. ЗБ]] мекен еткен ежелгі тайпалардың мәдениеті, өнері, діні жайлы құнды деректер берді.

Киім үлгісі, жерлеу рәсімі, Алтын адамның [[Жетісу]] жерін мекендеген сақтардың көрнекті елбасының ұлы немесе жас көсем, әскербасы екенін айқын көрсетеді.<ref>Акишев А. К. «Костюм „Золотого Человека“ и проблема катафрактария».</ref> Көне дәуірдегі материалдық [[мәдениет]], [[өнер]], [[мифология]], т.б. салалардан мол дерек беретін Алтын адам сол кездегі сақтарда мемлекеттік өркениет ертеден қалыптасқанын дәлелдейді. Алтын адам – Қазақстанның азаттық символына айналды. Оның тұлғасы Алматының бас алаңына орнатылды, төбе бөркіндегі қанатты тұлпарлар бейнесі елтаңбамызға енді.<ref>Акишев К. А., Акишев А. К. «Происхождение и семантика иссыкского головного убора». — («Археологические исследования в Казахстане». Алма-Ата, 1979. деген кітабінда.)</ref>

== Галерея ==
{|class="graytable"
|+
| width="29%"|[[Сурет:Issyk's Golden Cataphract Warrior (close view).jpg|center|280px]]
| width="5%"|
| width="32%"|[[Сурет:Coin of Kazakhstan 0252.gif|center|250px]]
| width="5%"|
| [[Сурет:Stamp of Kazakhstan 001.jpg|center|200px]]
|-
| align="center"|Есік Алтын адамы
|
| align="center"|1000 теңгелік алтын мәнеттегі Алтын адамның бейнесі
|
| align="center"|Пошта маркасы
|}

== Тағы қараңыз ==
* [[Есік обасы]]
* [[Есік Жазба Ескерткіші]]

==Дереккөздер==
<references/>

{{Stub: Қазақ мәдениеті}}

[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Археология]]
[[Санат:Қазақстан тарихы]]
[[Санат:Алтын]]